MEDIKUNTZA GREKOA

Aurrekoan medikuntza klasikoa denboran kronologikoki kokatu ostean, gaur medikuntza grekoari buruz arituko naiz. Medikuntza grekoaren barruan, medikuntza presokratikoak aztertuko ditugu eta, ondoren, medikuntzarako oso garrantzitsua izan den mediku bati buruz hitz egingo dugu: Hipocrates, medikuntza zientifikoaren fundatzailea. Ea gustatzen zaizuen! 

            Sokrates  K.a. 470. urtean jaio eta K.a. 399. urtean hil zen. Sokrates baino arinago egon ziren mediku eta filosofoak medikuntza presokratikokoak dira.  Honekin batera, Alcmeon de Trotona ere aipatu behar dugu, K.a. VI.mendekoa dena. Ez dugu ezagutzen haren obra idatzi osoa, zatika baitago, baina hor azaltzen den planteamendua geroko medikuek ere egingo dute. Natura hor dago (Phycis izena ematen dio) eta orekatuta dagoenean, Armonia egoera sortzen da. Gaur eguneko hitzetan, armonia edo oreka hori osasuna litzateke.     Osasuna zer den azaltzea gatza da. Batzuetan arrazoiarekin egiten da eta hortik  Disarmonia lortzen dugu, gaur egungo hitzetan gaixotasuna dena. Naturan (physis), beraz, armonia (armonia=osasuna=eukrasia) eta disarmonia (disarmonia=gaixotasuna=diskrasia) ditugu.

            Alcmeonek planteatutako hau lehenengo plateamendu zentifiko bezala konsideratzen da, mundu intelektualean ematen den lehen pausua, alegia. Hortik aurrera, disarmoniaren arrazoiak ikertzen hasten dira.

            Horrela, Hipocratesera heltzen gara. Hipocrates medikua izan zen, bere familia osoa bezala (aita medikua izan zen, aitona ere, semeak ere…). K.a. 460. urtean jaio zen Cos izeneko hirian (Turkiaren aurrean) eta K.a. 377.urtean hil zen, herri txiki batean.

            Cos-en eskola mediku oso garrantzitsua egon zen. Hipocrates medikuntza zientifikoaren fundatzailea izan zen: honekin sortzen da medikuntza.

            Gaixotasun eta osasunaren interpretaziotik jarraitzen du eta HUMOREEN teoria planteatzen du: Oinarrizko 4 humore daude gure gorputzean:

§         Odola

§         Pituita (gorputzetik sortzen diren likidoak: mukia, listua,..)

§         Bilis horia edo kolera

§         Bilis beltza edo melankolia.

            Hipokratesek finkatzen duen kontzeptua honako hau da: 4 humoreek pertsona eratzen dute eta, horiek orekatuta daudenean, EUKRASIA egoeran gaude. Humore horien artean galderak, arazoak eta bestelakoak sortuz gero, DISKRAZIA sortzen da.

            Medikuntza Grekoaren eta Heleniarren artean pausu handi bat dago, hain zuzen ere: Alejandro Magnoren garaia. Hartu-eman oso garrantzitsu bat egon zen eta sintesi hori K.a. III. mendean eman zen Alejandrian.

            Alejandria Egipton sortu zen, baina Grekoen eskuetatik. Hara Greziako fiosofo, astronomo eta matematikari asko joan ziren, besteak beste. K.a. 300. urtean Alejandriako liburutegia sortu zen eta, barruan, museo bat (“la musa de la música…”).

            Greziako kultura guztia liburutegi horretan batu zen, baita ordura arteko idatzi mediku guztiak ere. Pergamino mediku guztiak fisikoki batu egin ziren eta horietako bakoitza kopiatu egiten zen.

            Fotokopia horiek CORPUS dira, hain zuzen ere, CORPUS HIPROCATICUS. Hori lehenengo entziklopedia izango da eta hainbat konzeptu desberdin agertuko dira (batzutan kontraesankor hutsak ere egongo dira). Corpus horrek 53 liburu ditu, gaiz gaiz antolatuta daudenak. Testu greko horiek erderaz itzulita daude.

Ø      Lehenengo kapituluak testu orokorrak dira: “Ziri hiprokatia” lehenengo liburua da, nahiz eta orri bat izan; “La ley” bigarrena, “Sobre la ciencia médica” hirugarrena….

Ø      Testu anatomo-fisiologikoei dagokienez, beste 8 liburu daude: “Sobre la anatomía”, “Sobre el alimento”…

Ø      Hirugarren zatian testu dietetikoak sartzen dira. Bi liburu baino ez daude “sobre la dieta sana”, “sobre la dieta”.

Ø      Laugarren zatian, gaixotasunei buruzko lau titulu daude. Garrantzitsuena “Sobre los aires, las aguas y los lugares” delakoa da.

Ø      Bosgarren zatian patologia orokorrari buruzko liburuak daude. Hemen garrantzitsuena “Epidemias” da, CORPUSeko libururik luzeena, alegia.

Ø      Seigarren zatian testu terapeutikoak daude. Bi liburu daude, baina ez dira garrantzitsuak.

Ø      Zazpigarren kapituluan testu kirurgikoak daude. 8 liburu dira: “sobre las articulaciones/fisuras….”

Ø      Zortzigarrenean idatzi oftalmoogiokak daude. Titulu bakarra dago: “Sobre la emisión”.

Ø      Azken zatia bederatzigarrena da. Idatzi ginekologikoak, obstetrikoak eta pediatrikoak dira. 7 liburu daude eta kuriosoak dira, baina ez garrantzitsuak.

Hau da Alejandrian batzen den jakintza medikoa, guri CORPUS HIPOCRATICUM bezala heldu zaiguna.